Czy dozwolonej jest wykorzystywanie nazw seriali takich jak "M jak Miłość", "Na dobre i na złe" "Na wspólnej" w celach zarobkowych?
Ponieważ wskazane nazwy seriali są znakami towarowymi na które właściciele uzyskali prawa ochronne zgodnie z ustawą z dnia z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U.2013.1410 z późn zm.) – dalej „p.w.p.” nie można z nich korzystać w sposób zarobkowy chyba że za zgodą i wynagrodzeniem uprawnionego podmiotu.
Art. 153. ust. 1 p.w.p stanowi, że Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
"W przypadku naruszenie prawa ochronnego do znaku towarowego należy liczyć się w szczególności z odpowiedzialnością cywilną. Zgodnie z art. 285 p.w.p. oraz art. 79 u.p.a.p.p. podmiot uprawniony może żądać zaprzestania działań grożących naruszeniem prawa, a na podstawie art. 296 p.w.p domagać się zaniechania naruszenia, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a także naprawienia szkody na zasadach ogólnych lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej. Ponadto w przypadku wykorzystywania czyjegoś znaku towarowego możemy dopuścić się czynu nieuczciwej konkurencji i zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i w takim przypadku przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać :
- zaniechania niedozwolonych działań;
- usunięcia skutków niedozwolonych działań;
- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
- naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
- wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
- zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego.
Czy dozwolonej jest korzystanie w celach zarobkowych z ogólnodostępnych (w internecie) zdjęć postaci serialowych lub zdjęć scen serialowych, zdjęć aktorów występujących w serialu, loga/nazwy serialu?
W oparciu o art. 25. ust. 1 pkt. 5 u.p.a.p.p można dokonywać streszczeń poszczególnych odcinków każdego serialu. Zgodnie bowiem z powyższym przepisem „Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji (przyjmuje się że również w internecie), krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.”
Analizowana postać dozwolonego użytku nie dotyczy tylko utworów rozpowszechnionych w „tradycyjnej” prasie (ale także internetowej), radiu czy telewizji. Słusznie zauważa E. Traple, że pojęcie rozpowszechnienia (i publikacji) na użytek art. 25 u.p.a.p.p. należy odnosić do „faktów zewnętrznie rozpoznawalnych dla innych podmiotów”.
Jeżeli chodzi o używanie zdjęć postaci serialowych, scen serialowych czy też samych aktorów to co do zasady bez zgody autora posiadacza autorskich praw majątkowych nie można wykorzystywać takich zdjęć. Użycie ich bez zgody będzie naruszało prawa autorskie. Ponadto można liczyć się też z naruszeniem w takim wypadku prawa do wizerunku czyli dóbr osobistych osoby widocznej na zdjęciu.
Można jednak powołać się na dozwolony użytek w przypadku zdjęć reporterskich wynikający z art. 25 ust. 1 pkt 1 lit c u.p.a.p. zgodnie z którym „Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji (również w internecie) już rozpowszechnione fotografie reporterskie; " (S. Stanisławska-Kloc [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015, art. 25.)
Jednakże w takim przypadku należy pamiętać że za korzystanie z tych zdjęć, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
Wykorzystywanie logotypów telewizji seriali czy ich nazw jest zabronione bez zgody właściciela w związku z tym iż są do znaki towarowej.
Za wykorzystywanie zdjęć, fotografii z aktorami postaciami seriali czy też scenami z filmów należy liczyć się z odpowiedzialnością cywilną i karną w oparciu u.p.a.p.p
Zgodnie z art. 79 ust 1 u.p.a.p.p.
Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
1) zaniechania naruszania;
2) usunięcia skutków naruszenia;
3) naprawienia wyrządzonej szkody:
a) na zasadach ogólnych albo
b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
4) wydania uzyskanych korzyści.
Ponadto zgodnie z art. 78 ust. 1 u.p.a.p.p.
Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.
Ponadto należy w takich okolicznościach liczyć się z odpowiedzialnością za naruszenie dóbr osobistych zgodnie z art. 24 k.c.
§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Odpowiedzialność karna jest natomiast przewidziana w art. 115. u.p.a.p.p. [Przywłaszczenie autorstwa. Rozpowszechnianie utworu bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy. Zniekształcenie utworu]
1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.
3. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w inny sposób
niż określony w ust. 1 lub 2 narusza cudze prawa autorskie (…), podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do roku.
Źródło:
- ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2017.880 t.j.) – dalej „u.p.a.p.p.” ;
- ustawa z dnia z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U.2013.1410 z późn zm.) – dalej „p.w.p.”;
- komentarz pod redakcją Flisak Damian (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne.
- S. Stanisławska-Kloc [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015, art. 25.
