Na czym polega nadzór autorski nad utworem?

Stan na 2017

Prawo autorskie wprowadza tzw. nadzór autorski, który dotyczy sposobu korzystania, rozpowszechniania utworu czy też tworzenia kopii.

Zgodnie z art.  60. u.p.a.p.p.

[Nadzór autorski]

1. Korzystający z utworu jest obowiązany umożliwić twórcy przed rozpowszechnieniem utworu przeprowadzenie nadzoru autorskiego. Jeżeli wniesione w związku z nadzorem zmiany w utworze są niezbędne i wynikają z okoliczności od twórcy niezależnych, koszty ich wprowadzenia obciążają nabywcę autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcę.
2. Jeżeli twórca nie przeprowadzi nadzoru autorskiego w odpowiednim terminie, uważa się, że wyraził zgodę na rozpowszechnianie utworu.
3. Jeżeli ustawa lub umowa nie stanowią inaczej, za wykonanie nadzoru autorskiego nie przysługuje twórcy odrębne wynagrodzenie.
4. Twórcy utworu plastycznego przysługuje prawo do sprawowania odpłatnego nadzoru autorskiego.
5. Sprawowanie nadzoru autorskiego nad utworami architektonicznymi i architektoniczno-urbanistycznymi regulują odrębne przepisy. 

Natomiast w art. 16 pkt 5 u.p.a.p.p. zawarte jest prawo osobistego autora do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Biorąc pod uwagę powyższe należy podkreślić, że przepis art. 60 u.p.a.p.p. ma zastosowanie wyłącznie w przypadku drugiej strony umowy, która nabyła prawa majątkowe do utworu danego autora.  Natomiast zastosowanie ogólne ma art. 16 pkt 5 u.p.a.p.p dot. sposobu korzystania.

"W komentarzu pod redakcją Damiana Flisaka, Prawo autorskie i prawa pokrewne, dr Tomasz Targosz wskazuje, że prawo do nadzoru przed rozpowszechnieniem dotyczy wszystkich rodzajów utworów, przy czym szczególne regulacje przewidziano dla utworów architektonicznych i architektoniczno-urbanistycznych ( art. 60 ust. 5 u.p.a.p.) oraz utworów audiowizualnych, ponieważ zgodnie z art. 73 u.p.p.a.p., prawo do nadzoru autorskiego może być wykonywane tylko w stosunku do ostatecznej wersji utworu audiowizualnego. 

Ponadto zgodnie poglądem dr Tomasza Targosza przez umożliwienie nadzoru autorskiego należy rozumieć na gruncie art. 60 ust. 1 umożliwienie autorowi dostępu do dzieła i zapoznania się z nim, a także umożliwienie mu dokonania zmian w dziele" (T. Targosz [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015, art. 60.) 

Sąd Najwyższy (SN z dnia 31 października 1975 r., I CR 624/75) uznał, że uniemożliwienie twórcy zapoznania się z dziełem (z dokonanymi redakcyjnymi i merytorycznymi zmianami) przed jego rozpowszechnianiem stanowi naruszenie autorskich dóbr osobistych.

Prawo autorskie ponad powyższe przepisy zawiera również odniesienie do nadzoru autorskiego w art. 19 ust 3 pkt 2 u.p.a.p.p. zgodnie z którym „Oryginalnymi egzemplarzami utworu w rozumieniu są: kopie uznane za oryginalne egzemplarze utworu, jeżeli zostały wykonane osobiście, w ograniczonej ilości, przez twórcę lub pod jego nadzorem”.

Reasumując nadzór autorski ma na celu kontrolę sposobu wykorzystywania utworu. Czyli zapewnia twórcy co do zasady możliwość czuwania nad właściwym wykorzystywaniem jego utworu. Oczywiście prawo do nadzoru nie może stanowić narzędzia blokującego wykorzystanie utworu jako inspiracji czy też opracowywania utworu. Dlatego też należy stanąć na stanowisku, że  nadzór autorski ma przede wszystkim służyć ochronie interesów autora w zakresie przedstawionym powyżej.